İşitme Engelli Çocukların Ailelerine Yönelik Yapılan Uygulamaların ve İhtiyaç Belirleme Çalışmalarının İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8130825Anahtar Kelimeler:
İşitme engelli- İşitme engelli çocuklar- İşitme engelli çocukların aileleriÖzet
İşitme kaybı bireyin yaşamını önemli ölçüde etkileyen bir duyu bozukluğu olarak görülmektedir. İşitme kaybı yaşayan bireyler bebeklik dönemi gibi erken dönemlerde tanılandıklarında ve gerekli müdahaleler uygulandığında bireyin ilerleyen yaşamında dil ve iletişim problemi yaşama olasılığı düşmektedir. Bu durumda çocuğun ilk ve temel eğitimini aldığı yapı olan aile, çocuğu destekleme ve geliştirme bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple işitme engelli çocukların ailelerinin çeşitli alanlarda desteklenmesine ve bilgilendirilmesine yönelik ihtiyaç artmaktadır. Bu çalışmanın amacı işitme engelli çocukların ailelerine yönelik çeşitli konularda yapılmış olan aile eğitimi programlarının ve ihtiyaç belirleme çalışmalarının incelenmesidir. Belirtilen amaç doğrultusunda Google Akademik, Yök Ulusal Tez Merkezi, veri tabanlarından “işitme engelli çocuklar”, “işitme engelli çocukların aileleri”, “işitme kayıplı çocuğu olan aile”, “işitme engelli çocuğu olan anne”, “işitme engeli çocuğa sahip aile” kavramları, PubMed veri tabanından “hard of hearing”, “deaf”, “children with hearing loss”, “family centered” kavramları, Proquest veri tabanından “hard of hearing” “children with hearing loss” kavramları, Networked Digital Library of Theses and Dissertations (NDLTD) veri tabanından “children with hearing hardness”, “deaf child”, “family centered” kavramları aratılarak 50 makaleye ulaşılmıştır. Erişilen çalışmalar sonucunda son 6 yılda işitme engelli çocukların ailelerine yönelik çalışmaların artış gösterdiği, yapılan çalışmaların sıklıkla her iki ebeveyne ya da sadece anneye yönelik olarak hazırlandığı ve sadece babalara yönelik yapılan çalışmaların oldukça sınırlı olduğu sonucu elde edilmiştir. İşitme engeline sahip çocukların ailelerine yönelik çalışmalara baba katılımını teşvik edici çalışmaların yapılması ve aile rollerinin çeşitli toplumsal açılardan incelenmesinin ardından babaların çocuk eğitimine etkisinin göz önünde bulundurulması ile babalara yönelik çalışmaların arttırılması önerilebilir.
Referanslar
Acar, F. M. (2017). Aile eğitimine devam eden işitme kayıplı çocuk babalarının babalık deneyimlerine ilişkin algılarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Ahlert, I. A. (2009). A programme to enhance resilience in families in which a child has a hearing loss (Doctoral dissertation, Stellenbosch: University of Stellenbosch).
Aile Bakanlığı. (2014). Aile Eğitim Rehberi: İşitme Engelli Çocuklar. Erişim Adresi: https://www.aile.gov.tr/media/5633/isitme-engelli-cocuklar-aile-egitim-rehberi.pdf
Alduhaim, A., Purcell, A., Cumming, S., Doble, M. (2021). A new training package (3Cs: Connect, Communicate and Collaborate) for improving family responsive service delivery in early intervention for children with hearing loss: A proof of concept study. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 140, 110484.
Ambrose, S. E., Appenzeller, M., Mai, A., & DesJardin, J. L. (2020). Beliefs and self-efficacy of parents of young children with hearing loss. Journal of early hearing detection and intervention, 5(1), 73.
American-Speech-Language-Hearing Association. (1994). Service provisions under the Individuals With Disabilities Education Act-Part H, as amended (IDEA-Part H) to children who are deaf and hard of hearing ages birth to 36 months. Asha, 36, 117-121.
Aydemir, C., & Zinciroğlu, A. (2004). Yenidoğan bebeklerde işitme tarama testleri. Sted, 13, 418-421.
Baş, N. (2017). Yenidoğan işitme tarama sonrası tanı, cihazlandırma ve aile eğitim programlarına yönlendirme sürecinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Erişim adresi: https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/3974/434629.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Bekar, R., Uzuner, Y., & Çolaklıoğlu, O. (2021). İşitme kayıplı çocuğu olan annelerin çocuklarına ilişkin gereksinimler ve destekler hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(1), 31-59.
Bertram, B., Päd, D. (1995). Importance of auditory-verbal education and parents' participation after cochlear implantation of very young children. The Annals of Otology, Rhinology & laryngology. Supplement, 166, 97-100.
Brooks, B. M. (2017). Applying andragogical principles to real-time embedded parental coaching when helping their children with hearing loss to talk (Doctoral dissertation, Lindenwood University).
Canen, L. (2017). İşitme engellilere bas frekansların titreşimleri ile ritim öğretim metodu (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Cengiz, D. U, Beycioğlu, B. N., Soyer, Ü. Ve Akgül, F. (2016). İşitme Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Gereksinimlerine Yönelik Destek Hizmetleri ve Eğitim Programları. 1.Uluslararası Kadın ve Çocuk Sağlığı ve Eğitimi Kongresi, Kocaeli.
Chen, P. H. & Liu, T. W. (2021). Does parental education level matter? Dynamic effect of parents on family-centred early intervention for children with hearing loss. International Journal of Disability, Development and Education, 68(4), 457-478.
Costa, E. A., Day, L., Caverly, C., Mellon, N., Ouellette, M., Wilson Ottley, S. (2019). Parent–child interaction therapy as a behavior and spoken language intervention for young children with hearing loss. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 50(1), 34-52.
Davids, R. S., Roman, N. V. & Schenck, C. J. (2018). Interventions on parenting styles of hearing parents parenting children with a hearing loss: A scoping review. Deafness & Education International, 20(1), 41-58.
Decker, K. B., Vallotton, C. D., & Johnson, H. A. (2012). Parents' communication decision for children with hearing loss: sources of information and influence. American annals of the deaf, 157(4), 326–339. https://doi.org/10.1353/aad.2012.1631
Guo, S., Chen, J., Yu, B., Jiang, Y., Song, Y., Jin, Y. (2019). Knowledge, attitude and practice of child sexual abuse prevention among parents of children with hearing loss: a pilot study in Beijing and Hebei Province, China. Journal of child sexual abuse, 28(7), 781-798.
Glanemann, R., Reichmuth, K., Matulat, P. & am Zehnhoff-Dinnesen, A. (2013). Muenster Parental Programme empowers parents in communicating with their infant with hearing loss. International journal of pediatric otorhinolaryngology, 77(12), 2023-2029.
Henderson, R. J., Johnson, A., Moodie, S. (2014). Parent-to-parent support for parents with children who are deaf or hard of hearing: A conceptual framework. American Journal of Audiology, 23(4), 437-448.
Hintermair, M. (2000). Hearing impairment, social networks, and coping: The need for families with hearing-impaired children to relate to other parents and to hearing-impaired adults. American annals of the Deaf, 145(1), 41-53.
Ingber, S., Dromi, E. (2010). Actual versus desired family-centered practice in early intervention for children with hearing loss. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 15(1), 59-71.
Ingber, S., Al-Yagon, M. & Dromi, E. (2010). Mothers’ involvement in early intervention for children with hearing loss: The role of maternal characteristics and context-based perceptions. Journal of Early Intervention, 32(5), 351-369.
Ingber, S. & Most, T. (2012). Fathers' involvement in preschool programs for children with and without hearing loss. American Annals of the Deaf, 157(3), 276–288
Jackson C. W. (2011). Family supports and resources for parents of children who are deaf or hard of hearing. American annals of the deaf, 156(4), 343–362. https://doi.org/10.1353/aad.2011.0038
Kargin, T. (2004). Effectiveness of a family‐focused early intervention program in the education of children with hearing impairments living in rural areas. International Journal of Disability, Development and Education, 51(4), 401-418.
Kılıç, M. (2020). İşitme kayıplı çocukların dil gelişimlerinin desteklenmesine yönelik aile gereksinimlerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir
Kızıltaş, M. (2023). İşitme kayıplı bireylerin ebeveynlerine yönelik aile eğitim programı uygulaması ve programın ebeveynler üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). KTO Karatay Üniversitesi Eğitim Enstitüsü, Konya.
Koca, A. (2016). İşitme kayıplı çocuğu olan bir ailenin aile eğitimi sürecinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Kulkarni, K. A. & Gathoo, V. S. (2017). Parent empowerment in early intervention programmes of children with hearing loss in Mumbai, India. Disability, CBR & Inclusive Development, 28(2), 45-58.
Lam-Cassettari, C., Wadnerkar-Kamble, M. B. & James, D. M. (2015). Enhancing parent–child communication and parental self-esteem with a video-feedback intervention: outcomes with prelingual deaf and hard-of-hearing children. Journal of deaf studies and deaf education, 20(3), 266-274.
Lima, M. C. D. O., Souza, A. S. D., Santos, I. R. D. D., Carvalho, W. L. D. O., & Brazorotto, J. S. (2019, June). Analysis of the effectiveness of an intervention program for families of children with hearing impairment. In CoDAS (Vol. 31). Sociedade Brasileira de Fonoaudiologia.
Lund, E. (2018). The effects of parent training on vocabulary scores of young children with hearing loss. American Journal of Speech-Language Pathology, 27(2), 765-777.
Maluleke, N. P., Khoza-Shangase, K., Kanji, A. (2021). An integrative review of current practice models and/or process of family-centered early intervention for children who are deaf or hard of hearing. Family & Community Health, 44(1), 59-71.
Molchanova L. N. & Chekanova, A. V. (2018). Development of Parental Competence Through Psychological and Pedagogical Support for Families in the Upbringing of Hearing-Impaired Children. Psychology in Russia: State of the Art, 11 (4), 223-238.
Moeller, M. P., Carr, G., Seaver, L., Stredler-Brown, A., Holzinger, D. (2013). Best practices in family-centered early intervention for children who are deaf or hard of hearing: An international consensus statement. The Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 18(4), 429-445.
Munoz, K., Nelson, L., Blaiser, K., Price, T., Twohig, M. (2015). Improving support for parents of children with hearing loss: Provider training on use of targeted communication strategies. Journal of the American Academy of Audiology, 26(02), 116-127.
Mustul, E. (2015). Çok ileri dereceli işitme kayıplı çocuğu olan işiten bir annenin etkileşim davranışlarının aile eğitimi bağlamında incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Mustul, E. E., Turan, Z., & Uzuner, Y. (2016). İşitme kayıplı çocuğu olan bir annenin etkileşim davranışlarının aile eğitimi bağlamında incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(01), 1-22.
Pınar, E. G. E. (2006). Farklı engel gruplarının iletişim özellikleri ve öğretmenlere öneriler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(02), 1-28.
Prado, M. D. C. R. D. (2017). Treinamento de habilidade sociais educativas com mães de pré-adolescentes com deficiência auditiva: uma proposta de intervenção (Doctoral dissertation, Universidade de São Paulo).
Reichmuth, K., Embacher, A. J., Matulat, P., Zehnhoff-Dinnesen, A. & Glanemann, R. (2013). Responsive parenting intervention after identification of hearing loss by Universal Newborn Hearing Screening: The concept of the Muenster Parental Programme. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 77(12), 2030-2039.
Roberts, M. Y. (2019). Parent-implemented communication treatment for infants and toddlers with hearing loss: A randomized pilot trial. Journal of speech, language, and hearing research, 62(1), 143-152.
Sevinç, Ş., Şenkal, Ö. A. (2021). Parent participation in early intervention/early childhood hearing impairment program. Nigerian journal of clinical practice, 24(2), 254-261.
Şakar, M. (2021). İşitme kaybıyla birlikte görülen yetersizliği olan çocukların annelerinin aile yaşam kaliteleriyle ilgili görüşlerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Turan, Z. (2010). İşitme kayıplı çocuklarda doğal işitsel-sözel yaklaşımla sürdürülen bir aile eğitimi çalışmasının incelenmesi.
Turan, Z., Koca A. ve Uzuner, Y. (2019). İşitme kayıplı çocuğu olan bir annenin aile eğitimi sürecinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(1), 93-117.
Tutuk, H. C. (2020). Özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde okul öncesi dönemde destek hizmet sürecine aile katılımı: İşitme kayıplı bir çocuk ve ailesi (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Ünlü, S. (1986). İşitme engelli çocukları olan ailelerin uzaktan öğretim ile eğitilmesi. (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Yaşar, E. (2021). Aile eğitiminin işitme engelli çocukların dil gelişimine etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kapadokya Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü, Nevşehir.
Yersel, B. Ö., & Durualp, E. (2019). İşitme engeli ve dil konuşma bozukluğu olan çocukların annelerinin sosyal destek algıları. Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Dergisi, 3(1), 1-12.
Yuen, S., Li, B., Tsou, Y. T., Meng, Q., Wang, L., Liang, W., Rieffe, C. (2022). Family systems and emotional functioning in deaf or hard-of-hearing preschool children. The Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 27(2), 125-136.
Yucel, E., Derim, D., Celik, D. (2008). The needs of hearing impaired children's parents who attend to auditory verbal therapy-counseling program. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 72(7), 1097-1111.
Watkins, S., Clark, T. C. (1988). A Model for Teaching Parents of Young Hearing-Impaired Children Total Communication in the Home Project RITCH. American Annals of the Deaf, 289-293.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 ICONTECH ULUSLARARASI DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
